کوهستان آرام و دوست داشتنی می تواند بسیار خطرناک و حادثه ساز باشد. به خصوص برای آن دسته از علاقمندانی که در ابتدای راه قرار دارند و و بی شک در معرض تجربه های گوناگونی قرار خواهد گرفت. بد نیست که از پیش با این خطرات آشنا شده و با تجربه و علم کافی با آن روبرو شویم.

معمولاً در بهار هر سال با دگرگونی وضعیت آب و هوایی و وزش نسیم بهاری میل و کشش خاصی در انسان برای حرکت به سوی طبیعت بوجود می آید. در فصل بهار که به صورت سریع پشت سرزمستان سرد و طولانی پدیدار می شود، خطرات خاصی کمین کرده اند. برف ها هنوز سنگین و ناپایدار هستند و بهمن بیشتر دره ها و شیب های تند را تهدید می کند. هوای صاف و آفتابی به سرعت جای خود را به طوفان های سهمگین می دهد. بواسطه ریزش باران های پی در پی خاک خیس خورده ودر معرض لغزش قرار دارد. ریزش های بهاره صخره ها یکی دیگر از خطرات این فصل است.

به دنبال آن به تدریج هوا گرم تر شده، برف ها آب گردیده و تابستان آغاز می شود. در تابستان آب و هوای ثابت تری جریان می یابد که تا اواخر شهریور ماه هر سال بطول می انجامد. در این فصل بجز درگیری با صخره ها از شدت حوادث کاسته می شود و تا زمانی که سوز پاییزی آغاز میگردد همه چیز به خوبی پیش می رود. با اولین سوزهای سرد پاییزی شکل کوهستان به یک باره تغییر می یابد. برف اندکی قلل کوه ها را می پوشاند. همچون بهار هوا بسیار سریع تغییر می یابد و سپس با سپید پوش شدن کوهستان ها از برف وضعیت جدیدی رخ می نماید. بعد از آن زمستان سرد و طولانی از راه می رسد. زمستان و دشواری های خاص کوهستان ها مشکلاتی از قبیل مواجهه با بهمن، مه و کولاک و بوران و برفکوبی، همچنان ادامه می یابد. در مقابله با موقعیت های اضطراری در کوهستان باید به یاد داشته باشیم که نخستین صفت یک کوهنورد انسان دوستی و خدمت به همنوع و عشق به طبیعت است. پس باید غرور را در پایین کوهستان دفن کنید و حتی در مسیرهای راحت به نیروی خود مغرور نشوید.

لازم است در هنگام رویارویی با بدی هوا و نداشتن آمادگی کافی برای روبرو شدن با آن به موقع برگردیم و نجات جان خود و همراهان را از رسیدن به هدف مهمتر بدانیم.

همیشه باید با احتیاط حرکت کنیم و بسیار مراقب باشیم تا هیچ سنگی را از کوه جدا نساخته و به پایین پرت نکنیم. در کوهستان باید از ایجاد سر و صدا اضافی خود داری کنیم و آرامش خاص آن را بی جهت برهم نزنیم.

به خصوص خیلی بهتر است که از دویدن به هنگام پایین آمدن از کوه بپرهیزیم. توجه داشته باشیم که حتی یک پرش یک متری ممکن است پیشامد بدی به دنبال داشته باشد. بی فکر عمل نکنیم و خود را درگیر مسیرهای ناشناخته کوهستان نسازیم.

همیشه باید قبل از دیر شدن وقت و قرار گرفتن در میان توفان و کولاک ارتفاع خود را کم کنیم. در موقع باران و رعد و برق پناه بگیریم و توجه کنیم که برق آسمان غالباً به قله ها و تیغه های سنگی و مناطق مرتفع برخورد می کند.

در این هنگام باید کلیه وسایل فلزی را مانند ساعت و یا کلنگ از خود دور کنیم و در پناه سنگی به فاصله 3 تا 5 متری بر زمین بنشینیم  و عایق ضخیمی در زیر بدنمان قرار دهیم. به هنگام هجوم ناگهانی مه و توفان باید صبور باشیم و هراسان به هر سو ندویم. بلکه با هم فکری در پی شناخت مسیر درست باشیم. در صورت بدتر شدن هوا و نبودن امکان ادامه مسیر در حائل دیوارها و صخره ها ساکن شویم و لباس های گرم تر خود را بپوشیم. مرتب باید دست و پا و انگشتان خود را حرکت دهیم و تا موقع بهتر شدن هوا ولو صبح شده باشد بیدار باشیم و با تمرین و حرکت خود را گرم نگاه داریم. همیشه به هنگام صعود از یک مسیر هر از چند گاهی نگاهی به پشت سر خود بیاندازیم تا منظره بازگشت بیشتر در ذهن باقی بماند.

همیشه زمان خود را برای بازگشت از کوهستان تنظیم نماییم و هرگز تا دیر وقت به صعود ادامه ندهیم و قبل از تاریکی هوا به فکر ایجاد کمپ و یا بازگشت به پایین باشیم. توجه  داشته باشیم که در فصل تابستان برای بازگشت به نصف تا دو سوم زمان صعود وقت نیاز داریم. برای پایین آمدن از میانبرهای ناشناخته که از بالا دید ندارند خودداری نمایی. در موقع پایین آمدن، از پریدن بر روی سنگ ها خودداری کنیم و در شیب های تند آرام و سنگین قدم بگذاریم. پا را از زانو کمی خم کنیم تا فشار ناشی از پایین آمدن مستقیماً به مفصل و استخوان ها وارد نشود و قدمها را با فاصله کم و انعطاف زیاد برداریم.

باید سعی کنیم در هر برنامه بر تجربیات کوهنوردی خود بیفزاییم و به هنگام صعود مسیر بازگشت خود را به خاطر بسپاریم. پس از هر بازگشت حتماً کروکی مسیر و توضیحات لازم پیرامون برنامه را در دفتری یادداشت کنیم.

این یادداشت در آینده کمک موثری به ما و سایر دوستانمان خواهد کرد.

تذکرات زیر را برای ایمنی هر چه بیشتر به یادداشته باشید :

1. به محض مشاهده هوای نامساعد و قبل از بحرانی شدن شرایط از پوشش حفاظتی خود مانند بادگیر، کلاه و دستکش استفاده کنید. ممکن است کمی بعد طوفان و بوران اجازه این کار را به شما ندهد.
2. با مشاهده اولین نشانه های بیماری مانند تنگی نفس و خستگی مفرط در میان اعضای گروه فرد بیمار را با همراه به پایین بفرستید.
3. اگر در برخورد با شرایط غیر منتظره مجبور شدید شب را بدون برنامه قبلی در کوه بمانید ابتدا از ارتفاع خود کم کنید پناه دیواره ها و داخل شکاف ها بهترین مکان برای اتراق شبانه هستند. لباس های اضافی خود را بپوشید.

پایتان را با کفش داخل کوله پشتی قرار دهید و در صورت امکان با نوشیدن چای داغ، بدن خود را گرم نگاه دارید. صبح و در هوای مساعد به طرف پایین حرکت کنید و با رسیدن به اولین تلفن، خانواده و دوستان خود را از حال خود آگاه کنید.

1. به علت وزش بادهای شدید از اردو زدن روی قله ها و تیغه ها بپرهیزید.
2. به محض دیدن گله های گوسفند به خاطر داشته باشید که بطور معمول باید شاهد رویارویی با سگ های گله باشید. در اینگونه موارد سگ ها برای دور کردن هر گونه خطر احتمالی شما را تعقیب خواهند کرد و تا حصول اطمینان از اینکه خطری متوجه گوسفندان نیست باز نمی گردند. بنابراین به یاد داشته باشید در صورتی که نیاز خاصی به چوپانان و عشایر از نقطه نظر سوال یا درخواست مواد غذایی ندارید از فاصله 200 تا 300 متری گله مزبور را دورزده و عبور کنید. سگ های گله معمولاً تابع چوپان می باشند در غیر این صورت از تعقیب دست بردار نخواهند بود.

حفظ خونسردی و حرکت دسته جمعی و به اتفاق با توجه به میزان نزدیک شدن آن ها و پرهیز از هر گونه صدایی که باعث تحریک بیشتر آن ها شود از جمله رموز سلامت جستن از معرکه است.

1. در کوه نوردی های طولانی و صعودهای بزرگ لازم است حداقل یک امدادگر با تجربه حضور داشته باشد تا در موارد مصدومیت و حوادث در دسترس باشد.

شناسایی پناهگاهها و مراکز امدادرسانی از اهم موضوعات است. به همراه بردن ساک وسایل کمک های اولیه و آتل حداقل وسایل لازم است تا یک امدادگر دوره دیده فعالیت مفیدتری داشته باشد.

هماهنگی برای در اختیار گرفتن وسایل مفیدی مثل آمبولانس و هلی کوپتر امداد و مراکز درمانی می تواند کمک های بی نظیری به اعضای آسیب دیده گروه برساند.

کوه نوردان از جمله سالم ترین مردم هستند و از این جهت باید به ایشان تبریک گفت ولی لازم است پیش از صعود های مهم و طولانی حتماً با پزشک خود مشورت کرده  و از سلامت کامل خود اطمینان حاصل نمایند.

جراحت ها و فوریت ها